Leren van de lijn

Afgelopen vrijdag was er een studiedag bij ons op school. Omdat het onderwerp op mij niet van toepassing was kon ik de dag zelf invullen. Een gapende dag lag voor mij. Ik besloot mij te storten op de leerlijn muziek die ik voor onze nieuwe fusieschool wil maken. De huidige leerlijn is bijna 10 jaar oud en gezien de uitbreiding van de school met een nieuwe doelgroep, de langdurig zieke leerlingen, is het tijd voor een update.
Nederland heeft niet, zoals in bijvoorbeeld in Engeland, een door overheidswegen vastgesteld curriculum wat je vertelt wat en hoe er geleerd moet worden. Wij hebben kerndoelen voor het basisonderwijs en eindexamenprogramma's voor het voortgezet. Kerndoelen zijn de competenties die leerlingen aan het einde van hun schoolloopbaan moeten bereiken. Scholen zijn zelf vrij om in te vullen hoe ze dat doen, maar het is wel de bedoeling dat het systematisch gebeurd, voor elke school op maat, anders wordt de inspectie kwaad. Het is dus zaak om de manier waarop je de kerndoelen bereikt, vast te leggen in een leerlijn. In zo'n leerlijn beschrijf je aan welke doelen je in elk schooljaar werkt,.Hoe je het zo opbouwt, dat je in groep 8 de kerndoelen gerealiseerd hebt. Voor vakken waar je een methode gebruikt, is er door de auteurs al heel goed nagedacht over hoe zo'n leerlijn eruit ziet. Voor het vak muziek gebruik ik echter geen methode. Ik moet mijn puzzel zelf leggen.

Ook in het speciaal onderwijs zijn er sinds 2009 kerndoelen. En daar begint het gepuzzel gelijk al. Voor verschillende groepen binnen de school zijn er namelijk verschillende kerndoelen vastgesteld. Ze zijn er voor leerlingen die alleen een fysieke beperking hebben, weer andere zijn er voor verstandelijk of meervoudig gehandicapte leerlingen. Op school hebben we echter ook een groep leerlingen die tussen deze twee niveaus in zit. Voor hen wordt het schipperen tussen de kerndoelen.
Daarnaast zijn er ook inhoudelijke verschillen tussen beide leerlijnen. Het vak muziek heet in de eerst genoemde leerlijn gewoon 'muziek' maar voor de tweede doelgroep 'muziek en bewegen'.
'Leerlingen doen kennis, inzicht en vaardigheden op zodat ze kunnen deelnemen aan de muziekcultuur in Nederland' heet het voor de fysiek beperkte leerlingen.
‘Het gaat er vooral om dat leerlingen leren plezier te beleven en zich leren uiten’ wordt door de overheid over de meervoudig gehandicapte leerlingen gezegd.
Zo lijkt het net alsof de fysiek gehandicapte leerling geen plezier mag beleven en de meervoudig gehandicapte geen vaardigheden mag opdoen! Dat moeten we dus even recht puzzelen. Het puzzelen begint echter pas echt als je de tussendoelen wilt formuleren. Bij ons op school worden voor de meeste vakken de CED leerlijnen gebruikt. Ik ben daar voor het vak muziek niet erg enthousiast over. De leerlijn is erg op kennis en vaardigheden gericht, maar dat is in mijn muzieklessen niet altijd het belangrijkste. De gedachte achter het SLO leerplankader kunstzinnige oriëntatie spreekt mij veel meer aan. Dat gaat uit van het creatieve proces. Dat wil ik graag bij mijn leerlingen bevorderen. Het probleem is natuurlijk dat creativiteit niet zo eenvoudig te vatten is in iets meetbaars. De uitwerking van de leerlijn van het SLO bevat dus weer veel kennis- en vaardigheidsdoelen die ik niet met de leerlingen ga bereiken.
Voor de leerlingen met een verstandelijke beperking kwam ik via mijn studie op het spoor van Sounds of Intent. Een leerlingvolgsysteem dat aan Engelse universiteiten is ontwikkeld. Behalve kennis en vaardigheden beschrijven zij ook een sociale dimensie.  Voor mijn smaak komt zingen er veel te weinig in voor, dus daar heb ik zelf wat tussendoelen voor ingevoegd.

Na een dagje puzzelen bekroop mij de vraag: worden de leerlingen nu gelukkiger van, van al dat gepuzzel? Willen die niet gewoon een leuke muziekles? Er is geen inspecteur die ooit mijn leerlijn muziek heeft in gezien, er is nog geen collega geweest die gevraagd heeft hoe het eigenlijk met mijn leerlijn zit.
Hoewel beelden van papieren tijgers en paarse krokodillen mij zeker voor de ogen komen als ik met de leerlijn bezig ben, ben ik ook toch weer een keer extra gaan nadenken over wat ik nu met het muziekonderwijs wil bereiken en hoe ik dat ga doen. Het is goed om, al is het maar eens in de tien jaar, dat weer eens te leren van de lijn.